تبخال چیست و چه عاملی باعث ایجاد آن می شود؟

تبخال عارضه پوستی است که توسط ویروسی به نام هرپس سیمپلکس ایجاد می شود تبخال‌ها تاول های کوچک، دردناک و پر از مایع هستند که معمولاً به صورت دسته ای روی لب یا اطراف آن به وجود می آیند.

گاهی اوقات fever blister نامیده می شود و ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس است.

دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس وجود دارد که باعث تبخال می شوند: HSV-1 و HSV-1. HSV-1 بیشتر با تبخال دهانی در ارتباط است، در حالی که HSV-2 بیشتر علت تبخال دستگاه تناسلی است. توجه به این نکته مهم است که HSV-1 و HSV-2 می تواند در هر مکان (دهان یا دستگاه تناسلی) وجود داشته باشد.

تقریباً ۸۰ درصد موارد تبخال ناشی از HSV-1 است، در حالی که ۲۰ درصد باقی مانده ناشی از HSV-2 است.

تبخال آیا یک ویروس پنهان است؟

حتما شما هم شنیده‌اید که تبخال لب بر اثر یک حمله عصبی یا خواب و ترس کابوس‌های شبانه خودش را نشان می‌دهد. این گفته تا حدود زیادی درست است، و علت اصلی تبخال لب شما، ترس نیست که در روز گذشته اتفاق افتاده باشد بلکه ویروس هرپس سیمپلکس یا  HSV  است که آن را ایجاد می‏ کند.

اگر کسى براى اولین بار با این ویروس تماس داشته باشد، پس از بروز عفونت تبخال در ناحیه دهان، ویروس مربوطه به عمق بدن می رود و خود را مخفى می کند. بعد از سال ها و یا حتى در مدتی کمتر، احتمال دارد دوباره ویروس شعله ور و دردسرزا شود.اینکه چه شرایطى سبب می شود ویروس خفته دوباره بیدار شود.

تبخال اگر در بدن شما غیر فعال باشد، می تواند به علت های مختلف فعال شود و شما دچار تبخال روی لب خود شوید که ممکن است در هر زمان رخ دهد برخی علت ها شامل:

• استرس
• بیماری های همراه با تب
• تماس مستقیم با آفتاب
• جراحی
• تضعیف سیستم ایمنی بدن

آیا تبخال واگیردار است؟

بیماری تبخال یک بیماری مسری است و ویروس آن مثل ویروس سرماخوردگی یا آنفلوآنزا باید از شخص دیگری وارد بدن شود.

• علاوه بر این وسایلی که با تبخال لب خودتان تماس داشته‌اند را بهتر است دیگر استفاده نکنید. مثلا رژ لب یا پمادی که به لبتان زده‌اید را دور بیاندازید و با حوله‌ای که استفاده کرده‌‍اید دیگر صورتتان را خشک نکنید.
• وقتی هرپس سیمپلکس وارد بدن می‏‎شود دیگر بیرون نمی‎رود. این ویروس از دهان به سیستم عصبی مرکزی می‌رود و همان جا می‌ماند تا با حمله بعدی دوباره خودش را نشان بدهد. برای همین بسیاری از افرادی که به کل سابقه ابتلا به تبخال را ندارند (مثلا تا سی سالگی هیچ تبخالی نزده‏‎اند)، بعد از اولین تجربه‎شان مدام تبخال‎های دیگری را در لب یا بینی تجربه می‌کنند.

تبخال لب

تبخال لب را قبل از بیرون آمدن حس می‌کنید. وقتی قسمتی از لب شما در حال تبخال زدن است، در آن قسمت سوزش، خارش و بی‌حسی دارید و اولین علائم تورم هم همان جا ظاهر می‌شوند.

علاوه بر این در هنگام بروز تبخال، ممکن است دمای آن قسمت بالا برود. تب،سردرد، مشکلات بلع، تورم لب و زخم روی آن هم از دیگر علائم تبخال هستند که بهتر هست دستکاری نکنید تا خودش به بعد از گذشت 7تا 10روز به مرور برطرف میشود.

پیشگیری از سرایت تبخال
برای پیشگیری از سرایت تبخال به دیگران، رعایت توصیه های زیر لازم است:
– دست ها را به طور منظم به خصوص پس از لمس تبخال به خوبی بشویید.
– از بوسیدن اطرافیان به خصوص افراد ضعیف مانند خانم های باردار، نوزادان، کودکان مبتلا به اگزما و بیماران خودداری کنید.
– وسایل شخصی مانند دستکش و دستمال و همچنین وسایل آرایشی را در اختیار دیگران قرار ندهید

درمان

• وقتی این علائم ظاهر شد در ناحیه ایجاد زخم پماد ضد ویروسی آسیکلوویر بمالید. انواع متنوعی از این دارو به صورت پماد در داروخانه ها در دسترس است. استفاده مرتب از این پماد پیش از شروع زخم، علائم تبخال را به شکل قابل ملاحظه ای کاهش داده و دوره بیماری را نیز کوتاه تر می کند. قرص هایی از ترکیبات این دارو نیز موجود است. جدا از داروهای ضد ویروسی گذاشتن یخ روی زخم در کاهش علائم تبخال موثر است.

تبخال و دندانپزشکی

انجام درمان های دندانپزشکی برای بیمارانی که دچار تبخال هستند ممنوع است و درمان باید تا زمان برطرف شدن زخم به تعویق بیفتد.

علت این مسئله احتمال پخش شدن ویروس در هوا و آلوده کردن محیط و خود بیمار و کادر پزشکی است، بنابراین اگر تبخال می زنید وقتی به دندانپزشک مراجعه کردید این را ذکر کرده و به دندانپزشک خود اطلاع دهید.

اگر دچار تبخال شدید و همان وقت قرار بود تحت درمان های دندانپزشکی قرار بگیرید حتما به دندانپزشک خود اطلاع دهید.

• مراجعین دندانپزشکی را دو گروه تشکیل می‌دهند:
• بیماران اورژانس که با درد شدید و غیرقابل کنترل مراجعه کرده و مبتلا به هر پس هستند، حتی الامکان در مراکز درمانی با کنترل عفونت می‌توانند درمان اورژانسی شوند.
• در برخی مواقع داروهای ضدویروس هم برای این بیماران تجویز و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• برای مراجعین عادی اما این اجبار وجود ندارد. وقت درمان آن‌ها تا زمان بهبود تبخال آن‌ها (که می‌تواند با خشک شدن زخم یا محو کامل آن مشخص شود) کنسل می‌شود. به این ترتیب خطرات پخش ویروس در محیط درمانی برطرف می‌شود.